Mandźelske lubjenje

Ja, Adam, wotedaju so tebi Ewa, a přijimam će za mandźelsku; lubju, zo ćizachowam česćownosć, lubosć a swěru, zo će ženje njewopušću a ponjesu z tobu dobre a złe hač do smjerći.

To su słowa mandźelskeho lubjenja, kotrež prajetaj po rjedźe wobaj slubjeni přez chwilu swojego wěrowanskeho wobrjadu. Cyły wobrjad je dliši a njechcu jow rozebirać cylu formulu, tola jenož jeho jadro, wono troje lubjenje česćownosći, lubosći a swěry.

Lubosć a česćownosć staj we wěstej měrje přećiwkaj – lubosć přibližuje, prócuje wo zliće, ale česćownosć zdźerža wotstawk. Lubosć je w wulkej měrje žadosć, rozbudźejaca žadosć: žadosć kotraž ma kaž svoju stronu wočekiwanego přežiwjenja, tak tež sebjezapřeća abo sebjepřewinjenja. Česćownosć, džensa nažel mnoho zacniše čuće, nas přeco stłočuje do wotstawka, hačrunjež njeskutkuje na neše čuća nic mjenje.

Lubosć a česćownosć słušetaj k tym dawnym zakladnym čućam a stejiśćam, u kotrychž hišće njerozeznawamy derje mjez wšelakorymi sferami swěta – na přikład mjez sferej profanej a sakralnej. Njesmy potajkim kmani powědźeć dokładnje, hač so měrja wjacej k materialnemu a indiwidualnemu, hewak duchownemu a powšitkownemu. Wone nam wotwěraja durje k mnohostronskim dožiwjenjam.Na nabožinskim niwowje te čuća je zpopadnył hižo dawnišo Rudolf Otto swojimaj wurazomaj fascinosum – tremendum, kotrejž staj po nim dwaj čopaj nabožinskeho pradožiwenja numinosum.

Lubosć a česćownosć tohodla wudźeržujetaj wobě hromadźe mjezosobny poćah simpatije a antipatie. Hdźe staj lubosć a česćownosć takhle w runowazje, dońdźe k optimalnej simbioze, k dinamiskej runowazje, k stabilnosći poćaha. W tajkim připadźe je hižo lubjenje swěry poprawom přebytne, njetrjebne. Swěra je jenož poslednje wuchowanje a sama mandźelstwo njewobchowa.

Bychmy tež dyrbjeli dohladać so, zo swěra je kajkosć njepoćahowa a arbitrarna; tym mjenju to, zo jeli nješto lubimy, dostawa to hnydom wěstu hódnotu, je to lubosćihódne (byrnjež jenož za nas a na přitomnu chwilu, byrnjež smy to sami tajkim wučinili) a podobnje s česćownosću. Njeje dźe ničo "swěryhódne". Swěru zachowujemy arbitrarnje, na zakładźe swójskeho postajenja.

A tež – čemu so zachowuje swěra? Wjelež druhemu čłowjekej, stawjamy ho tym nad sebje a nas do poziciji słužbnjika a to njeje derje. Tak so može stać snano z druheho njekajki idol a swěra je pak jeje kultom. Chcu, zobysće mje derje rozumjeli:Bóh dožiwi, zo bych radźil njewobstajnosći a promiskuiće. Ale chcył bym skedźbnić na to, zo swěra njeje principalnje swěru tomu druhemu, tola měri druhdźe. Njeje wona swěru druhemu, ale tež njeje jenož swěru sebi, kaž rěča mnozy modernji psicholozy. Swěra je nješto z pomocu čeho so poćahujemy k tej vyšej jednoće, kotraž mandźelstwo załožuje. A stworić tajku jednotu, jednotu, kotraž so stanje płodnym zarodkom, płodnym duchownje a tež socialnje, to je prawy nadawk a potajnstwo mandźelstwa, nadawk, kotryž na sebje bjerjetaj dwě swobodnej čłowjeskej bytosći na cyły jeden běh žyća na swěće, dokelž zašo so jimaj ho najskerje njeporadźi napjelnić.